Borelioza - profilaktyka, badanie i leczenie
INFORMACJE PODSTAWOWE
O boreliozie






Liściaste, mieszane lasy o znacznej wilgotności – także w okolicach miejskich i podmiejskich, łąki, zarośla przy jeziorach i rzekach, ogrody, parki miejskie.
Od wczesnej wiosny (luty – marzec) do późnej jesieni (listopad).
Przebywanie na terenie endemicznym, długie przebywanie kleszcza na skórze, ,,drażnienie” kleszcza przez nieumiejętne usuwanie, liczne ukłucia przez kleszcze.
Miejsca na skórze w których często lokalizują się kleszcze: pachy, pachwiny, okolice pępka, okolice pod biustem, zgięcia stawów – kolanowych, łokciowych, skóra głowy, za uszami, łydki. Nie istnieje inna droga zakażenia boreliozą niż poprzez ukłucie przez kleszcza. Brak odnotowania przez pacjenta faktu bycia pokłutym przez kleszcza nie wyklucza boreliozy przy występowaniu typowych objawów i obecności przeciwciał.
INFORMACJE PODSTAWOWE
Profilaktyka
Zapobieganie wystąpieniu zakażenia sprowadza się do ochrony przed kontaktem z kleszczami oraz w razie jego wystąpienia, minimalizacji czasu ich przebywania na skórze. Te nieswoiste metody chronią nas również przed innymi chorobami przenoszonymi przez kleszcze. Należy je stosować w każdym przypadku gdy planowane jest przebywanie na terenach obfitujących w kleszcze (szczególnie lasy i łąki w rejonach o dużej zapadalności).
Podstawę stanowi właściwa odzież w jasnych odcieniach szczelnie zasłaniająca ciało (długie rękawy, nogawki, wysokie skarpety, zakryte, wysokie buty, nakrycie głowy). Uzupełnienie stanowią środki chemiczne zawierające DEET w formie sprayu, kremu do stosowania na odkrytą skórę lub na odzież.
Po powrocie do domu należy sprawdzić dokładnie skórę (zwłaszcza: okolice fałdów skórnych).
W przypadku zlokalizowania kleszcza jego mechaniczne usunięcie powinno odbyć się jak najwcześniej za pomocą pęsety lub specjalnych szczypiec wg. przedstawionego poniżej schematu. Przed zabiegiem nie należy stosować miejscowo żadnych maści, kremów czy innych preparatów.


Po usunięciu kleszcza należy zdezynfekować skórę i umyć ręce.
W przypadku pozostania w skórze fragmentu kleszcza (najczęściej część głowowa).
Nie wykonywać dodatkowych zabiegów. Wystarczy dezynfekcja miejsca wkłucia.

NIE wykręcać, NIE szarpać na boki, NIE miażdżyć, NIE wyciskać, NIE przypalać

Złapać kleszcza pęsetą tuż przy powierzchni skóry (nie za odwłok) 2) ciągnąć do góry ze stałą siłą, prostopadle do powierzchni skóry aż do całkowitego wyciagnięcia kleszcza.
Diagnostyka laboratoryjna i ustalenie rozpoznania boreliozy z Lyme
Diagnostyka
Diagnostyka boreliozy z Lyme z uwagi na niespecyficzność objawów, zróżnicowane formy kliniczne, często wymaga interdyscyplinarnej diagnostyki różnicowej oraz prawidłowej interpretacji wyników badań laboratoryjnych, co stanowi niemałe wyzwanie w praktyce lekarskiej. Zdecydowana większość chorych nie pamięta ukłucia przez kleszcza, stadia choroby mogą się nakładać, mieć różne nasilenie objawów.
rumień wędrujący, rzadko chłoniak limfocytowy skóry
zapalenie stawów, neuroborelioza, zajęcie serca
przewlekłe zanikowe zapalenie skóry, neuroborelizoa, zapalenie stawów
Ustalenie rozpoznania boreliozy rutynowo opiera się na objawach klinicznych oraz serologicznym potwierdzeniu zakażenia B. burgdorferi. Wyjątek stanowi obecność rumienia wędrującego, który potwierdza diagnozę bez potrzeby oznaczania przeciwciał – te we wczesnej fazie zakażenia mogą być jeszcze nieobecne.

Drugi etap diagnostyki serologicznej ma za zadanie weryfikacje swoistości wykrytych przeciwciał. Test potwierdzenia wykonuje się metodą Western blot lub immunoblot. Swoistość przeciwciał określa się przy użyciu antygenów wcześniej rozdzielonych w procesie elektroforezy. Interpretacja wyniku zależy do rodzaju testu (brak standaryzacji) i jest uzależniona od ilości i specyficzności antygenów przyłączających immunoglobuliny (widocznych jako prążki/paski). Pozytywne wyniki testu ELISA oraz Western blot potwierdzają rozpoznanie. Testy serologiczne powinny być zlecane jedynie w przypadku uzasadnionego podejrzenie boreliozy. Dodatni wynik serologii (ELISA i Western blot) przy braku lub występowaniu niecharakterystycznych objawów boreliozy z Lyme nie powinien być powodem rozpoczęcia antybiotykoterapii. Fałszywie dodatnie wyniki mogą być spowodowane bezobjawowym zwalczeniem zakażenia, kontaktem z niepatogennym genogatunkiem Borelli, krzyżowymi reakcjami z innymi bakteriami, w wyniku przewlekłych infekcji wirusowych (EBV,HCV) czy u osób z chorobami autoimmunologicznymi (np. RZS). Wykrywanie materiału genetycznego B. burgdorferii metodą PCR ma zastosowanie w diagnostyce neuroboreliozy (z płynu mózgowo-rdzeniowego do 6 tygodni od zakażenia), zapalenia stawów w przebiegu boreliozy (z płynu stawowego) oraz w wątpliwych przypadkach zmian skórnych (z wycinka skórnego). Badania te wykonuje się w razie wskazań podczas diagnostyki szpitalnej. Nie wykonuje się badania metodą PCR z krwi. Zdecydowanie nie zaleca się wykonywania w rutynowej diagnostyce ambulatoryjnej innych metod diagnostycznych, często kosztochłonnych, nie mających standaryzacji i potwierdzonego znaczenia diagnostycznego. Nie mogą one stanowić o diagnozie choroby, uzasadniać leczenie czy służyć monitorowaniu terapii. Do dostępnych komercyjnie, nieakceptowalnych przez standardy postepowania metod należą min.: test transformacji limfocytów (LTT), oznaczanie krążących kompleksów immunologicznych (KKI), poszukiwanie cyst, sferoplastów albo form L B. burgdorferii.

Diagnostyka laboratoryjna i ustalenie rozpoznania boreliozy z Lyme